«Сірт келбеттің дефектісі туралы түсінік – әртүрлі түсінілетін ұғым, сол секілді нормалар түсінігі де түрліше түсініледі. Адам ойдан шығарылған кемшілікті асырып айтуы және соған байланып қалуы мүмкін. Мұндай жағдайда пластикалық ота адамды қанағаттандырмайды да, сөйтіп ол кемшіліктерді ары қарай іздеп, сыртқы түрін «түзете» беруді жалғастыра беріп, ақауды дұрыстауға емес, қол жетпейтін идеалға ұмтылатын болады, – деп түсіндіреді психолог Анастасия Стеблянко. Атап айтқанда, дисморфофобия деген ұғым баршылық. Бұл психикалық ауытқушылық адамның өзінің сыртқы келбетіне байланысты мазасыздығымен сипатталады. Осыған байланысты адам тек өзіне ғана көрінетін кемшіліктерін үнемі түзетіп отыру мақсатында пластикалық хирургиямен әуестене береді». Мамандар пайымдап отырғандай, пластикалық хирургия пациенттерінің шамамен 15%-ға жуығы осы аутқушылыққа тап болады. Олардың 10%-нан кемі ғана ота нәтижесіне риза болады.

Әйгерім Ринатқызы кез келген процедураның алдында пациенттің дайын екендігін (соның ішінде психологиялық тұрғыдан) анықтап алу керек деп түсіндіреді. «Пациентті жүргізудің қалыпты қағидаттары болады. Дәрігер өзінің кәсіпқой қызметін қай жерде жүргізетіні маңызды емес, ол әуелі шағымдарды, аурудың анамнезі, өмір анамнезін жинау мен тексеруден бастайды. Демек, 95% жағдайда пациентпен жұмыс бастар алдында дәрігер өзі үшін ары қарай қандай бағытта қозғалу керектігі туралы нақты ұғынуы тиіс.

Сұлулық – бұл салыстырмалы үғым. Әрбір адам бұл ұғымға маңызды деп санайтын қасиеттерді енгізеді. Сондықтан пациент саған көмек үшін келген кезде, оған ненің, не үшін және неліктен керектігін, ал ең бастысы – бұл оның денсаулығына зиян келтірмейтіндігін, әрі анағұрлым залалсыз жолдар арқылы зиянды төмендетуге болады ма екендігін түсінген маңызды. Яғни, шағын әңгіме-дүкен құру – науқастың физиологиялық және психологиялық дайындығын, сонымен қатар бұл дәрігерлік араласудың шынайы қажеттілігін анықтаудың негізгі тәсілі болып келеді».

Көрсетілімдердің жоқтығына қарамастан, кей кездерде адамның өзін-өзі қабылдаудың дұрыс еместігіне байланысты пациент процедураны бәрібір өткізуді талап етуі мүмкін. Мұндайда пациент жүгініп отырған дәрігер не істеуі керек?

Әйгерім Ринатқызының пікірінше, бұл эстетикалвқ дерматологияның ең күрделі сұрақтарының бірі: «Қазіргі уақытта анық немесе жарнаманың жасырын формасы болып келетін ақпарат көптеп кездеседі және ол тұтынуға бағыталады. Бұқара ішіне мұндай ақпаратты тастау адамдардың өмірінде өз ізін қалдырады. Дерматокосметология саласында бақылап отырғанымдай, осы мамандықтың дәрігерлері өздерінің кім екендіктерін және осында не үшін келгендерін ұмытып қалған секілді көрінеді. Науқаспен жұмыс істеу хаттамасын сақтау жоққа шығарылған деуге болады. Бұл әрекеттер нарық қағидаттарына сай жүргізіліп жатыр: пациент (клиент) келді, белгілі бір процедураны жасатуды сұрады, «дәрігер» оны орындады, оған қоса, тағы бір нәрсені сала салды, асханадағы дәмдеуішті салғандай секілді «бонус ретінде бетпердені жағып берді». Бұл дәрігерлік мінез-құлық емес. Өкінішке қарай, бұл маманның дәрігер болуға емес, ақша табуға келгендігін көрсетіп отыр».

Әйгерім Ринатқызының паймынша, мұндай жағдайларда осындай процедураны неге өткізуге болмайтындығы мен оның салдары қандай болатындығын дұрыс түсіндіру маңызды. «Бұл жерде эмоцияларды көрсету мен ұрысудың орнына, тиісті дәлелдерді сауатты түрде келтірген өте маңызды. Бұл кезеңде менің пациенттерімнің 98%-ы ұсыныстарыма құлақ асады. Жалпы алғанда егер пациент кәмелет жасқа толса, әрі дәрігер оның денсаулығына деген физиологиялық залал келтірілмейтіндігін анықтаған болса, онда ол процедураны өткізуге қақылы. Әлбетте, пациенттің өтініші заңнамалық тұрғыдан бекітілуі тиіс. Мен мұндай мәселелерде өте принципшілмін. Егер белгілі бір процедурада қажеттілік болмай жатса, мен оны өткізбеймін».

Мамандар пациенттерінің өз сырт келбеттеріне деген қарым-қатынастарының позитивті болуына қалайша ықпал ете алады? «Мұндайда әрдайым әңгіме-дүкен құру қажет, – деп бөліседі Әйгерім Ринатқызы, Пациенттермен сөйлескен кезде мен әрқашан мына бір ойды жеткізуге тырысамын: адам өзінің физиологиялық және сыртқы мүмкіндіктерінің аясында ғана сырт келбетін жақсарту бойынша әрекеттерді жүргізуі тиіс, ал «штамптық сырт келбет» – бұл сұлулық емес. Дербес әдемілікті көрсету және сыртқы келбеттің мықты тұстарын паш етуге әбден болады. Өйткені әркімнің әдемілігі өзінше бөлек болып келеді!».

Аударған: Рита Сәрсенова