Деменцияның алғашқы белгілері

Егер жақын адамыңыз кілтті қайда қойғанын жиі ұмытып жатса, не болмаса немерелерінің аттарын шатастырып отырса, жасы келді ғой деп айта салуға асықпаңыз. Бұл деменцияның алғашқы белгісі болуы бек мүмкін, яғни, бұл адамның тұлғасын бірте-бірте жоятын күрделі ауру. Лайқос дертті айырып танудың жолы мен әрі қарай не істеу керектігін анықтады.

Деменция дегеніміз не

Ресми дерек бойынша Қазақстанда осы диагнозға шалдыққан 10 мың адам тұрып жатыр. Алайда, сарапшылардың пікірінше, ауыратындардың нақты саны 200 мыңға жетуі мүмкін, өйткені олардың көбі медициналық көмекке жүгінбейді.

Деменцияны кәдімгі жасқа байланысты өзгерістерден қалай ажыратамыз

• Жад. Адамдар қартайған кезде ұсақ-түйек нәрселерді ұмытып, кейіннен еске түсіріп отырады. Деменция кезінде естеліктер мүлдем ғайып болады.
• Сөйлеу. Егде жастағы адамдар сөздерді іздеп отыруы мүмкін, дегенмен олардың сөйлегені жүйелі болып қала береді. Деменция кезінде әңгіменің желісі жоғалады, адам тақырыптарды шатастырады және не туралы айтқанын ұмытады.
• Бағдар. Кейде жасы үлкен адамдар күндерді шатастырады, алайда кейін еске түсіріп отырады. Деменция кезінде адам уақытты сезінуді жоғалтады және қазір қандай ай немесе жыл екенін білмей отырады.
• Шешімдер. Егде адамдар қателесуі мүмкін, дегенмен әрекеттерінің қисынын түсінеді. Деменцияға шалдыққанда қателесу жиі және біртүрлі жайттарға айналады, адам мұны ұғынбайды.

Қалыпты нәрсе vs. дабыл белгісі: мұның деменция екенін қалай түсінуге болады

Деменцияның алғашқы белгілерінде не істеу керек

Егер сіз жақын адамыңыздың қарапайым заттардың өзін ұмыта немесе оқиғаларды шатастыра бастағанын байқасаңыз, дәрігерге баруды кейінге қалдырмағаныңыз жөн.

Қандай маманға барған дұрыс

Ең алдымен учаскелік терапевтке барған абзал. Ол жалпы жағдайдың бағасын береді де, әрі қарай невролог немесе психиатрға жолдайды. Бұл мамандар себебін анықтайды – деменция ма, әлде басқа жайт па? Кейін емдеуді тағайындайды.

Деменцияның алдын алу

Қауіп-қатер аймағына кім кіреді?

Артық салмақ, гиперотония, қант диабеті, темекі тарту және алкогольді жиі тұтыну деменцияның даму қаупін арттырады. Жас ұлғайған сайын да ықтималдық артады, әсіресе 65 жастан кейін.

Адам темекі тартқан және ішкен болса, миды қалпына келтіру мүмкін бе?

Иә, мүмкін. Темекі мен алкогольден біржолата бас тарту, миға арналған жаттығуларды үнемі орындау және салауатты өмір салтын ұстану когнитивті функцияларды жақсарту мен деменцияның дамуын баяулатуға көмектеседі.

Ми бұрынғы қалпында болуы үшін не істеу керек?

• Қозғалу: күніне кем дегенде 30 минут қимылдау. Серуендеу, билеу немесе, тіпті, үй жинаудың өзі мидағы қанайналымды жақсарта түседі.
• Дұрыс тамақтану: көкөніс, балық, жаңғақ көбірек болсын, ал қант азырақ болсын. Омега-3 пен антиоксиданттар ми денсаулығын нығайтады.
• Миды жаттықтыру: басқатырғыштар, кітап оқу, тілдерді меңгеру және үстел ойындары – бұл миға арналған тура фитнес секілді әсер етеді.
• Қатынасу: әртүрлі адамдармен кездесу мен сөйлесу когнитивті функцияларды сақтауға көмектеседі.
• Ұйықтау: 7-8 сағат ұйықтау миға токсиндерден құтылуға мүмкіндік береді.
• Қысым мен қант деңгейін қадағалау: көрсеткіштерді бақылап отыру тамырларға қатысты түйткілдерге жол бермейді.

Неден аулақ болған жөн?

• Темекі тарту мен алкогольді шамадан тыс тұтынудан: олар тамырларға нұқсан келтіреді және ми жұмысын нашарлатады.
• Күйзеліс пен жалғыздықтан: бұл когнитивті құлдырауды жылдамдата түседі.

Қорытынды

Деменция – қарапайым ұмытшақтықтан гөрі әлдеқайда зор нәрсе. Бұл адамның өзі үшін де, жақын адамдары үшін де нағыз күрделі сынақ. Неғұрлым ертерек әрекет етілсе, естеліктер, таныс жүздер мен жылы сәттерді сақтап қалу мүмкіндігі де соғұрлым жоғары болмақ.