Еш алдаусыз СӨС: денсаулық туралы ең танымал дақпырттарды талдаймыз

СӨС әлемінде адамдардың шындық деп қабылдайтын дақпырттар көптеп кездеседі. Кейбірі күніне 3 литр су ішуге кеңес береді, басқасы 10 мың қадам жасалмаса, денсаулық бұзылады деп сендіреді. Бұл шынымен де осылай ма? Лайқос кеңінен таралған кеңестердің қайсысы ғылыми негіздемеге ие, ал қайсысы – бар болғаны дақпырт екендігін анықтады.

Дақпырт: суды көп ішу керек

Ең кеңінен таралған дақпырттардың бірі – күніне кем дегенде 2-3 литр су ішу, әйтпесе адам ағзасы сусызданудан зардап шеге бастайды.

Деректер:

• Сұйықтыққа деген күнделікті қажеттілік әркімде әрқалай болып келеді және де бұл жайт салмаққа, белсенділік деңгейіне, қоршаған ортаның температурасына және басқа да факторларға байланысты. Формулаға сүйене отырып, суды тұтынудың анағұрлым дәлірек нормасын есептеуге болады: дене массасының әрбір килограмына 30-40 мл, дегенмен кез келген жағдайда жеке қажеттіліктерге бейімделу керек.
• Ағза суды тек сусындардан ғана емес, сондай-ақ тамақтан да алады. Мәселен, жемістер мен көкөністердің құрамында 90% дейін су бар.

Дақпырт: 10 мың қадам – алтын стандарт

10 мың қадам саны медициналық зерттеулерден емес, 1960-шы жылдары қадамөлшегіштерді сатумен айналысқан жапон компаниясының меркетингтік капманиясынан пайда болған. Бұл әдемі, әрі бірден есте қалатын сан күнделкті өмірге лезде сіңісіп кетті.

Деректер:

• Зерттеулер көрсетіп отырғандай, күніне жасалатын 7 мың қадамның өзі мезгілсіз өлім қаупін 50-70% азайтады.
• Егде жастағы адамдарға, тіпті, 4-5 мың қадам да пайдасын тигізетіні сөзсіз.

Дақпырт: күндізгі ұйқы – тек жалқауларға арналған

Адамдардың көбі күндізгі ұйқы – бұл босаңдық немесе жалқаулықтың белгісі деп санайды. Алайда бұл шынымен де солай болған күнде, неліктен ол балалар мен, тіпті, көптеген жануарлар үшін қажет?

Деректер:

• Күндізгі қысқа ұйқы (10-30 минут) зейін қоюды жақсарту, күйзеліс деңгейін төмендету және өнімділікті арттыруға көмектеседі.
• Күндізгі ұзақ ұйқы (1 сағаттан артық) циркадты ырғақтарды шатастырып жіберуі, түнгі ұйқыны нашарлатуы және қалжырағандық сезімін тудыруы мүмкін.
• Зерттеулер көрсеткендей, күндізгі уақытта үнемі ұйықтайтын адамдарда жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупі төмендетілген.

Дақпырт: майлар сені семіртеді

Бұл дақпырттың тамыры терең жайылғаны сонша, күні бүгінге дейін адамдардың көбі, тіпті, май немесе жаңғақ жеуден қорқады. Майлы тамақ бірден артық салмақ қосуға әкеліп соқтырады деп саналады.

Деректер:

• Салмақ қосудың басты факторы – майлардың өзі емес, калориялардың шамадан тыс болуы. Егер адам энергияны жұмсағаннан гөрі оны көбірек тұтынса, артық калориялар (майлар, көмірсулар немесе ақуыздар – олардың көзіне қарамастан) май қыртыстарына жиналады.
• Майлар – дұрыс тамақтанудың маңызды компоненті. Олар гормондардың өндірісі, дәрумендердің (A, D, E, K) сіңірілуі, жасушаларды қорғау және энергиямен қамтамасыз етуге атсалысады. Тәуліктік калориялықтың 20-35% дәл осы майларға сай келуі тиіс.
• «Жақсы» және «жаман» майлар болады. Балық, жаңғақ, авокадо мен зәйтүн майынан алынатын пайдалы (қанықпаған) майлар адам ағзасына пайдалы әсерін тигізеді, ал трансмайлар (фастфуд, маргариннен алынады) шын мәнісінде семіздік және жүрекпен байланысты түйткілдерге әкеліп соқтыруы ықтимал.

Қорытынды

Кеңінен таралған ұсынымдарға ойланбай сенудің қажеті жоқ, ақпаратты тексеру және өз ағзаңызды тыңдай білу маңызды. Сыни ойлау қабілеті, ғылыми деректер мен дербес көзқарас – салауатты өмір салтының нағыз іргетасы.