Ингаляция туралы барлық қажетті ақпарат: ережелер мен ұсыныстар
Ингаляция – бұл тыныс алу жүйесі ауруларын емдеудің ең тиімді әдістерінің бірі, сондай-ақ суық тию, аллергия немесе бронхит кезінде жағдайды жеңілдетудің керемет тәсілі.
Ингаляцияны қалай дұрыс жасау керек? Оның қандай түрлері бар және кімдерге қолайлы? Бұл сұрақтарға жауаптар, сондай-ақ пайдалы кеңестер мен ұсыныстарды пульмонолог және торакалды хирург Бекдәулет Акимниязов ұсынады.
Ингаляция дегеніміз не және ол қалай әсер етеді?
Ингаляция – дәрілік заттарды ағзаға тыныс алу жолдары арқылы жеткізудің әдісі. Препарат асқазан-ішек жолдары мен жүйелік қан айналымын айналып өтіп, тікелей қабыну ошағына түседі, сондықтан бұл әдіс барынша дәл әрі қауіпсіз болып саналады. Буға немесе аэрозольге айналған дәрі тыныс алу жолдарының шырышты қабатын қаптап, тыныс алуды жеңілдетеді, қабынуды азайтады және қақырықты шығаруға көмектеседі.
Ингаляцияның артықшылықтары мен пайдасы
● Жылдам әсер – процедура басталғаннан бірнеше минут өткен соң нәтиже байқалады.
● Жергілікті қолдану – дәрі тек зақымдалған аймаққа әсер етеді.
● Жанама әсерлердің аздығы – бауыр мен асқазанға жүктеме төмендейді.
Ингаляцияның негізгі түрлері
Ингаляциялар табиғи және жасанды болып бөлінеді.
Табиғи ингаляциялар
Бұл – теңіз жағалауында, қылқан жапырақты ормандарда немесе тұзды үңгірлерде пайдалы заттарға бай ауамен тыныс алу. Мұндай әдіс тыныс алу жүйесінің денсаулығын сақтауға және аурулардың алдын алуға көмектеседі.
Жасанды ингаляциялар
Жасанды ингаляциялар – арнайы құрылғылардың көмегімен жүргізілетін процедуралар.
- Бумен ингаляция
Қайнаған су немесе шөп қайнатпалары қолданылады. Бұл әдіс мұрын мен тамақтың шырышты қабатын ылғалдандырып, бітелуді басуға көмектеседі. Алайда, бу көмейге, кеңірдекке, бронхтарға және өкпеге терең енбейтіндіктен, төменгі тыныс жолдарын емдеуге жарамайды. - Небулайзерлік ингаляциялар
Дәріні аэрозольге айналдырып, оның бронхтар мен өкпеге жетуін қамтамасыз етеді. Бұл – бронхит, астма және созылмалы ауруларды емдеудің ең тиімді әдісі. - Құрғақ ингаляциялар
Эфир майлары немесе ұнтақтар қолданылады. Олар мұрынның бітелуі, тамақтың қышуы сияқты жеңіл белгілерді жеңуге көмектеседі. - Аэрозольдік ингаляциялар
Көбінесе астма, аллергия және тұмауды емдеуге арналған дәрілік спрейлер. Олар ықшам және кез келген уақытта қолдануға ыңғайлы.
Қызықты факт:
Ежелгі бақсылар мен емшілер хош иісті шөптерді түтіндетіп, олардың буын жұту арқылы ем жүргізген. Мұны қазіргі ингаляция әдістерінің бастауы деп санауға болады. Бүгінде медицина саласындағы технологиялар айтарлықтай дамып, арнайы құрылғылар кеңінен қолданылады.
Ингаляцияны қалай пайдалы етуге болады?
Ауадағы ластану (автокөлік түтіні, өндірістік шығарындылар), темекі шегу және стресс тыныс алу жүйесінің жағдайын нашарлатуы мүмкін. Ингаляция тек ауруларды жеңілдетіп қана қоймай, олардың салдарын азайтуға да көмектеседі. Дегенмен, ингаляция – кешенді емдеудің бір бөлігі ғана екенін есте ұстау керек және оны толыққанды емнің орнына қолдануға болмайды.
Ауа ластануын жеке бақылау қиын болса да, темекі шегу мен стрессті басқару өз қолыңызда. Зиянды әдеттер тек денсаулыққа кері әсер етіп қана қоймай, ингаляцияның тиімділігін төмендетеді, осылайша оны пайдасыз етуі мүмкін. Сондықтан, тыныс алу жүйесінің саулығын сақтау үшін зиянды әдеттерден бас тартып, стрессті азайту маңызды.
Егер темекіден өз денсаулығыңыз үшін бас тарту сізге қиын көрінсе, хиттерлерге (қызатын темекі өнімдері) назар аударуға болады. Бұл құрылғылар кәдімгі темекімен салыстырғанда шырышты қабатты әлдеқайда аз тітіркендіреді. Себебі хиттерлерде темекі жанбай, тек қыздырылады, бұл шайырлар мен басқа да зиянды заттардың бөлінуін азайтады. Алайда, ең жақсы шешім – зиянды әдеттерден мүлдем бас тарту екенін ұмытпаған жөн.
Ал стрессті жеңілдету үшін йога, түймедақ шайы немесе жылы ванна көмектеседі.
Кімге ингаляция жасауға болады?
Ингаляцияны келесі жағдайларда тағайындайды:
● ЖРВИ – мұрынның бітелуі, жөтел немесе тамақтың ауыруы сияқты белгілермен қатар жүретін вирустық инфекциялар
● Бронх демікпесі
● ӨСОА (өкпенің созылмалы обструктивті ауруы)
● Аллергия – тыныс алудың қиындауымен жүретін реакциялар
● Ларингит, трахеит және ангина – дәрігердің тағайындауы бойынша
● Тыныс алу жолдарының операциядан кейінгі қалпына келуі
Ингаляция жедел және созылмалы ауруларды емдеуге тиімді әдіс болып табылады.
Ингаляцияға қарсы көрсетілімдер
Ингаляцияның тиімділігі жоғары болғанымен, оны қолдануға кейбір шектеулер бар:
● Дене қызуы 37,5 °C-тан жоғары
● Жүрек-қан тамыр аурулары
● Мұрыннан немесе өкпеден қан кету
● Дәрілік заттардың жекелей көтере алмауы
Балаларды емдеу кезінде ерекше сақтық қажет: ингаляциялық маскалар мен шу шығаратын құрылғылар оларды қорқытуы мүмкін. Сондықтан балаларға арналған арнайы аппараттарды таңдаған жөн.
Ингаляцияны дұрыс жасау жолдары
● Ингаляцияны тамақтанғаннан немесе физикалық жүктемеден кейін 1-1,5 сағаттан соң жүргізу керек.
● Процедураға дейін және одан кейін шамамен 1,5 сағат бойы темекі шекпеген жөн.
● Ингаляция алдында муколитикалық препараттарды (қақырық түсіретін дәрілерді) қабылдау ұсынылмайды.
● Ингаляцияның ұзақтығы қолданылатын дәрілік ерітінді көлеміне байланысты, әдетте 10 минуттан аспайды.
● Дәрілік ерітіндінің ыңғайлы температурасы 37-38 °C болуы керек.
● Тынысты бірқалыпты алыңыз, жиі немесе күшпен тыныс алудың қажеті жоқ.
● Ингаляциядан кейін жарты сағат бойы тамақ пен сусын ішуден бас тарту керек.
● Құрылғыны әр қолданғаннан кейін жақсылап жуып, бактериялардың көбеюінің алдын алу қажет.
● Егер процедура кезінде жанама әсерлер байқалса, ингаляцияны дереу тоқтату қажет.
Күніне қанша рет ингаляция жасауға болады?
Бұл сұрақтың жауабын тек дәрігер шешеді. Көп жағдайда ингаляциялар күніне екі рет тағайындалады. Ал ауыр жағдайларда төрт ретке дейін жасауға рұқсат етілуі мүмкін.
Пациенттердің жиі жіберетін қателіктерінің бірі – ингаляцияға тәуелді болып қалудан қорқу. Осы себепті кей адамдар емді ерте тоқтатады немесе дұрыс емес дәрілерді қолданады.
Қорытынды
Дұрыс жасалған ингаляция қабынуды азайтуға, тыныс алуды жақсартуға және жағдайды жеңілдетуге көмектеседі. Бірақ процедураны бастамас бұрын, дәрігермен кеңесу өте маңызды, себебі тек маман қажетті жиілікті және препараттарды дұрыс таңдай алады.
Ережелерді сақтаңыз, сапалы құрылғыларды қолданыңыз – және ингаляция тыныс алу жүйесінің денсаулығын сақтауда сенімді көмекшіңізге айналады. Денсаулығыңызды күтіңіз және еркін тыныс алыңыз!