Қытайдан шыққан метапневмовирус: бұл қандай инфекция және біз үшін карантин қаупі бар ма?

Қытайдағы метапневмовирустың (HMPV) өршуі туралы соңғы хабарламалар дәрігерлер мен жалпы жұртшылық арасында алаңдаушылық тудырып отыр. Бұл бұрыннан белгілі ауру болғанымен, кейінгі айларда эпидемиологтардың назарын аударған жұқпалы ауруға тап болу жағдайларының көбеюі байқалады.

Метапневмовирус тұмау немесе коронавирус сияқты кеңінен танымал емес, бірақ ол әсіресе балалар, қарттар және иммундық жүйесі әлсіреген адамдарда ауыр асқынуларды тудыруы мүмкін. Пульмонолог Бекдәулет Әкімниязовамен бірге бұл қандай вирус, оның қалай жұғатынын, әрі белгілері қандай екендігі мен жұқтырған жағдайда не істеу керектігін анықтайық.

Метапневмовирус дегеніміз не

Адам метапневмовирусы (HMPV) – бұл тыныс алу жолдарын зақымдайтын вирус. Ол алғаш рет 2001 жылы анықталған, бірақ зерттеулер оның адамдар арасында ондаған жылдар бойы айналып жүргенін көрсетеді. Ол суық тиюге ұқсас белгілерді береді, алайда ауыр жағдайларда пневмония мен бронхтың қабынуына әкелуі мүмкін.

Соңғы мәліметтерге сәйкес, 2024 жылдың 1 қазанында басталған эпидемиялық маусымнан бері Қазақстанда жедел респираторлық вирустық инфекцияларға 8,8 мыңнан астам сынама зерттелген, оның ішінде 37 жағдайда (1,9%) метапневмовирус анықталды. Сондай-ақ Денсаулық сақтау министрлігі вирустың жыл сайын анықталатынын атап өтті: 2022-2023 жылдардағы маусымда 237 жағдай, ал 2023-2024 жылдары 59 жағдай тіркелді.

Метапневмовирус қалай таралады?

Метапневмовирус көптеген респираторлық инфекциялар сияқты жұғады:

• Ауа-тамшылы жолмен – түшкіру, жөтелу және сөйлесу арқылы.
• Зақымданған беттер арқылы – вирус қолда, есік тұтқаларында, ұялы телефондарда қалуы мүмкін.
• Инфекцияны жұқтырған адамдармен жақын қарым-қатынас арқылы – қол алысу, сүйісу, құшақтау.

Вирус жабық кеңістікте оңай таралатындықтан, ауру ошақтары көбінесе балабақшалар, мектептер, кеңселер мен ауруханаларда тіркеледі.

Метапневмовирустың белгілері мен симптомдары

Симптомдар науқастың жасы мен иммунитетіне байланысты жеңіл немесе ауыр болуы мүмкін.

Метапневмовирустың ең жиі кездесетін белгілері:

• Мұрынның ағуы
• Жөтел
• Тамақ ауруы
• Жоғары температура
• Түшкіру
• Шаршау

Асқынған жағдайда келесілер пайда болуы мүмкін:

• Бронхит
• Пневмония
• Ентігу
• Мұрынның қатты бітелуі

Қауіп-қатер тобына жататындар: кішкентай балалар, қарт адамдар, созылмалы өкпе аурулары бар және иммунитеті әлсіреген науқастар.

Метапневмовирусты қалай емдеуге болады

Арнайы дәрі жоқ. Сондықтан симптоматика емделеді – жағдайды жеңілдететін және ағзаны қолдайтын дәрі-дәрмектер тағайындалады.

Жалпы ұсыныстар:

• Инфекцияны таратпау үшін үйде қалғаныңыз абзал.
• Адамдар көп жиналатын жерлерден аулақ болыңыз, қоғамдық орындарда бетперде тағыңыз.
• Бөлмені жиі желдетіңіз, ылғалды тазалауды жүргізіңіз. Ылғалданған ауа мұрынның бітелуі мен жөтел кезінде көмектеседі.
• Гигиенаны сақтаңыз: қолыңызды мұқият жуыңыз, дезинфекциялау құралын қолданыңыз, смартфоныңыз, кілттеріңіз бен әмияныңызды бактерияға қарсы майлықтармен сүртіңіз.
• Жаман әдеттерден бас тарту (алкоголь және темекі шегу). Темекі шегуден бас тарту өте маңызды, өйткені вирустың нысанаға алған мүшелері темекі шегуден үлкен жүктеме алатын жоғарғы тыныс алу жолдары. Бұл әдеттен біржолата бас тартқан дұрыс, бірақ егер сіз әзірге оны тастауға дайын болмасаңыз, хиттерлерге ауысу нұсқасын қарастырыңыз. Темекіге қарағанда олар темекіні жақпайды, тек қана қыздырады, бұл зиянды заттардың мөлшерін азайтады және тыныс алу жүйесіне түсетін жүктемені азайтады.

Ағзаға вируспен күресуге қалай көмектесуге болады

• Сұйықтықты көп ішіңіз – жылы сұйықтықтар (шай, су, нәрсу) ағзадан вирусты тезірек шығаруға көмектеседі.
• Жақсы ұйқы және тыныштық – иммундық жүйеге қалыпқа келу үшін уақыт қажет.
• Үйлестірілген тамақтану – дәрумендер мен минералдарды көбірек тұтыныңыз.
• Біркелкі физикалық жаттығулар – жеңіл серуендер болуы мүмкін, алайда артық жүктемеге жол бермеңіз.

Симптомдық емдеу (дәрігердің тағайындауы бойынша):

• 38°C жоғары температура кезінде қолданылатын қызу түсіретін дәрілер.
• Асқынған жағдайда дәрігер қосымша дәрі-дәрмекті тағайындайды.
• Вирустық инфекциялар кезінде антибиотиктер көмектеспейді – оларды маманның тағайындауынсыз қабылдамаңыз!

Маңызды: Егер симптомдар нашарласа, өзін-өзі емдеумен айналыспаңыз, медициналық көмекке жүгінгеніңіз жөн.

Метапневмовирустың алдын алудың қандай шаралары тиімді?

ДДСҰ ұстанымына сәйкес, инфекцияның алдын алудың ең тиімді жолы – вакцинация. Бірақ қазіргі уақытта метапневмовирусқа hMPV қарсы лицензияланған вакцина жоқ, зерттеулер жалғасып жатыр.

Қорытынды

Метапневмовирус – жаңа індет емес, дегенмен жұқпалы аурудың таралуы, әсіресе, суық тию мен тұмау маусымында ерекше назар аударуды қажет етеді. Негізгі қорғаныс шаралары стандартты: қолыңызды үнемі жуып жүріңіз, бетперде тағыңыз, иммундық жүйеңізді күшейтіңіз және белгілер пайда болған кезде дереу дәрігерге барыңыз.

Егер сіз немесе балаңыз вирустық инфекцияның белгілерін сезінсе, өзін-өзі емдеумен айналыспаңыз – дәрігердің кеңесін алғаныңыз дұрыс. Өзіңізді күтіңіз және сау болыңыз!