Жас ұлғайған сайын шәует нашарлай ма және өмір салты оның сапасына қалай әсер етеді

Көбінесе ерлер репродуктивті денсаулық туралы кеш ойланады. Көптеген адамдар шәуеттің кез келген жаста өзгеріссіз қалатынына сенімді, алайда оның сапасы уақыт өте келе нашарлайтыны хақ. Жас шамасы, өмір салты және сыртқы факторлар едәуір ықпал етеді. Отбасын жоспарлаған кезде ер адам үшін сперматогенез – аталық бездерінде сперматозоидтардың түзілу үрдісі негізгі рөлді атқарады. Лайқос уролог-андролог Бибігүл Исмағұловадан жас пен өмір салтының шәует сапасына қалай әсер ететінін және ерлер денсаулығын нығайтудың жолын сұрастырды.

Зерттеулер не дейді

Сперматозоидтардың түзілуі ерлердің негізгі жыныстық гормоны – тестостерон деңгейіне тікелей байланысты, ал оның шығарылуы жас ұлғайған сайын азаяды. Зерттеулер растап отырғандай, 35 жастан кейін ер адамдардың ұрықтандыру қабілеті төмендей бастайды, ал эякулят сапасы жыл сайын шамамен 1% кеміп отырады екен. Уақыт өте келе сперматогенез белсенділігі азаяды, ал генетикалық және физиологиялық қиыншылықтардың қаупі артады.

Жас шамасы шәует сапасына қалай әсер етеді

• Есейе келе сперматогенез үдерістері баяулай түседі, ал бұл шәуеттің сапасы мен ұрықтандыру қабілетіне тікелей ықпал етеді.
• Сперматозоидтардың бөлінуі төмендейді – олардың саны азаяды, сапасы нашарлайды. Жыныс жасушалары жеткіліксіз деңгейде қозғалып, әлсірейді, сондай-ақ ұрықтандыру мүмкіндігі кемиді. Шәует шығару қарқындылығы бәсеңдейді.
• Генетикалық ауытқулар қаупі артады – жылдар өткен сайын сау сперматозоидтардың пайызы кішірейеді, осылайша сапалы генетикалық материалдың іріктелуі бұзылады. Бұл баланың бойында патологиялар мен тұқым қуалайтын аурулардың даму ықтималдығын арттырады. Зерттеулер көрсетіп отырғандай, 40 жастан асқан ер адамдарда аутизм және басқа да ауытқушылықтары бар бала туу қаупі жоғары болып келеді.

Ер адамның жасы неғұрлым үлкен болса, репродуктивті денсаулығына әсер ететін факторлар да соғұрлым көп болады. Сондықтан дүниеге дені сау баланы әкелу жоспарыңызға кірсе, денсаулығыңыздың қамын ертерек ойлағаныңыз абзал.

Шәуеттің сапасына не ықпал етеді

Жалпы алғанда шәуеттің сапасы көптеген жайттарға байланысты, соның ішінде адамның өмір салты мен денсаулығының жағдайы ерекше рөл атқарады.

Шәует сапасын тексеру мен жақсартудың жолы

Спермограмма – шәует сапасының түйткілдерін анықтауға мүмкіндік беретін негізгі талдаулардың бірі. Өзін сыйлайтын, әрі дүниеге бала әкелуді жоспарлап жүрген кез келген ер адам өзінің жасына қарамастан, осы талдауды тапсыруы керек. Әрі жұбыңыздың ұзақ уақыт бойы көтере алмай жүруін күтудің қажеті жоқ. Өзіңіздің репродуктивті денсаулығыңызға сенімді болу үшін алдын ала тексеруден өтіп алғаныңыз абзал.

Спермограмманы ЭКҰ (экстракорпоралды ұрықтандыру) клиникаларында тапсыру ұсынылады, өйткені ол жердегі тексерулер әлдеқайда дәлірек және егжей-тегжейлі жүргізіледі. Талдаудың нәтижесін андролог, соның ішінде дәл ерлердің репродуктивті жүйесі бойынша маманданатын дәрігер зерттеуі тиіс.

Дәрігерге қашан жүгінген дұрыс

Еркектердің дені жүктілікті алдын ала жоспарлау туралы ойланбайтыны рас. Әдетте олар мәселе ушыққан кезде ғана дәрігерге баратын көрінеді.

Егер сіз репродуктивті денсаулығыңызды тексеруге шешім қабылдасаңыз, уролог-андролог маманына жүгінгеніңіз маңызды. Мұндай маман спермограмманы сауатты түрде түсіндіріп қана қоймай, сонымен бірге қажет болған жағдайда қосымша тексерулер мен тиімді ем-дом шараларын тағайындап береді.

Өз-өзіңізді емдеумен айналысуға болмайтынын естен шығармаңыз. Агрессивті жарнама дәуірінде ешқандай да пайда әкелмейтін дәрумендер мен ББҚ құралдарына тап болу оңай екені сөзсіз, әрі олар ғажайып нәтиже беруге уәде еткенімен, шын мәнісінде шәуеттің сапасына мүлдем әсерін тигізбейді. Кез келген емдеуді дәрігер нақ сіздің денсаулығыңыздың шынайы көрсеткіштері негізінде тағайындауы керек.

Шәуеттің сапасын «үй жағдайында» жақсартудың жолдары

• Қатты қыздырынудан аулақ болыңыз – моншаларға баруды шектеңіз, орындықты жылытуды теріс пайдаланбаңыз. Жоғары температуралар сперматогенез үдерісіне кері әсер етеді.
• Теңдестірілген тамақтануды ұстаныңыз – ас үлесіне ет, балық, көкөніс, жеміс, пайдалы майларды қосыңыз. Фастфуд, қант, газдалған сусындар мен энергетиктерді азырақ тұтынуға тырысыңыз, олар гормондық тепе-теңдікті нашарлатады.
• Жаман әдеттерден бас тартыңыз – темекі шегу, алкоголь мен есірткі сперматозоидтардың қозғалғыштығы мен сапасын төмендетеді. Егер сіз темекі тарту мен спирттік ішімдіктерден біржолата бас тартуға дайын болмасаңыз, зиянды төмендету тұжырымдамасын ұстануды байқап көріңіз: құрамында алкоголі аздау сусындарды таңдаңыз, ал темекінің орнына хиттерлерді қарастырғаныңыз абзал. Олар жану үдерісі мен канцерогендер мен шайырға толы темекі түтінінің түзілуіне жол бермейді. Алайда ең жақсы шешім – жаман әдеттерден мүлдем бас тарту екені шүбәсіз. Бұл шәует сапасын жақсартып қана қоймай, сондай-ақ жалпы денсаулықтың жағдайына, күш-қуат деңгейі мен хал-жайға оң әсерін тигізеді.
• Жыныстық қатынасқа тұрақты түрде түсіңіз – шәует шығару сирек болатын болса, бұл оның сапасына теріс ықпал етеді және кіші жамбас мүшелеріндегі іркілістік үдерістерге әкеліп соқтырады.
• Спортпен айналысыңыз – бірқалыпты физикалық жүктеме (жаяу жүру, жүгіру, күштік жаттығулар, жүзу) тестостерон деңгейін қалыпқа келтіру мен кіші жамбас мүшелеріндегі қан айналымды жақсартуға көмектеседі.
• Ұйқы тәртібін сақтаңыз және күйзелісті барынша азайтуға тырысыңыз, сонда гормондық фонның бұзылуына жол бермейсіз.

Бұл ұсынымдарды ұстануды жоспарлы ұрықтандырудан кем дегенде 3 ай бұрын бастаған абзал, өйткені сперматозоидтардың толық жаңару кезеңі шамамен 90 күнді алады. Денсаулығыңыздың қамын неғұрлым ертерек ойлай бастасаңыз, сәтті ұрықтандыру мен дені сау сәбиді өмірге әкелу ықтималдығы соғұрлым жоғары болмақ.

Қорытынды

Ер адамның жасы ұлғайған сайын оның ағзасы сыртқы теріс әсерлерге азырақ қарсылық көрсетеді. Еркекке жас әрі күш-қуатқа толы шағында мәселелердің барлығы да айналып өтетін тәрізді көрінеді. Көбіне-көп бозбалалар мен жігіттер ойланбастан, сапасыз тамақты таңдап, жаман әдеттерге ие болып, физикалық жүктемені орындамай, «өздерінің ең жақсы өмірлерін кешіп жатқандарына» сенеді. Осының барлығы денсаулыққа ғана емес, сондай-ақ жыныстық жүйеге де зиян келтіреді.