Жүрек пен қан тамырлары үшін зиянды өнімдер

Сіз ас үлесіңіздің жүрек пен қан тамырлары денсаулығына қалай әсер ететіні туралы ойланып көрдіңіз бе? Кейбір азық-түліктер жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттыруы мүмкін. Екатерина Пушилина, 20 жылдан астам тәжірибесі бар кардиолог-нутрициолог маманы жүрек денсаулығын сақтап қалу үшін қандай өнімдерден аулақ болу керектігін айтып береді.

Қандай өнімдер жүрек үшін зиянды және залалы неде

Қаныққан майлар мен трансмайлар

Егер тамақтану үлесінде қаныққан майдың мөлшерін азайтсақ, жүрек-қан тамырлары ауруларының пайда болу қаупін 30%-ға төмендетуге болады.

Осылардың барлығы да жүректің ишемиялық ауруының даму қаупін арттырады.

Құрамында қарапайым көмірсулар мен қант деңгейі жоғары өнімдер

Тазартылған көмірсулар жылдам сіңіп кетеді және қан құрамындағы глюкоза деңгейін күрт арттырады, бұл семіздік, атеросклероз және II типті қант диабетінің дамуына әкелуі әбден мүмкін. Қант диабеті жүректің ишемиялық ауруы, инсульт және күретамырлық гипертензия, яғни қысымның жоғарылауы секілді жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттырады.

Құрамында натрий деңгейі жоғары өнімдер

Ас үлесіндегі тұздың шамадан тыс көп болуы, соның ішінде тұзды тіскебасарлар, қақталған ет түрлері, консервілер қан қысымының жоғарылауы мен жүрек жеткіліксіздігінің қаупіне әкеліп соқтырады. Ол адам ағзасындағы сұйықтықтың кідірілуін тудырады, әрі нәтижесінде жоғары қысым пайда болады, содан кейін инсульт пен басқа дерттердің де пайда болу қаупіне апаруы ықтимал.

Алкоголь

Спирттік ішімдіктерді шамадан тыс тұтыну да гипертензия, кардиомиопатия, инсульттің даму қаупін арттырады, сонымен бірге бұл жүрек жеткіліксіздігі мен бауыр циррозын қоздыруы бек мүмкін.

Жартылай дайын өнімдер

Шұжықтар, шұжықшалар, сүрсүбе, ветчина, сүр еттің құрамында әдетте қаныққан майлар, тұз, консерванттар көптеп кездеседі. Оларды шамадан тыс тұтыну күретамырлық гипертензия, атеросклероз және жүрек-қан тамырлары ауруларына, соның ішінде инсульт пен инфарктқа әкелуі мүмкін.

Кофеин

Әдетте кофеинді біркелкі тұтыну (тәулігіне 400 мг-ға дейін) қауіпсіз болып келеді, алайда оны тым көп ішкен кезде адам жүрек соғу жиілігінің жоғарылауына, қан қысымының артуына ие болады. Бұл, әсіресе, жүрек-қан тамырлары ауруларына бейім келетін адамдар үшін аса қауіпті.

Жүрек пен қан тамырлары үшін қандай өнімдер пайдалы

Омега-3 май қышқылдары

Омега-3 май қышқылдары жүрек соғуының ырғақсздығы қаупін төмендетеді, жүрек бұлшықетінің жасушаларын қалпына келтіруге, әрі қан айналымын жақсартуға көмектеседі.

Антиоксиданттарға бай жемістер мен көкөністер

Егер осы өнімдерді үнемі тұтынып отырсаңыз, олар жүрек бұлшықетінің одан әрі зақымдану қаупін азайтады, жүрек-қан тамырлары жүйесінің жалпы хал-жағдайын жақсартады.

Тағамдық талшықтар

Жүрек ауруларының алдын алу үшін маңызды болып саналатын қан құрамындағы холестериннің деңгейін төмендетуге септігін тигізеді. Сонымен бірге талшықтар қант деңгейін реттейді, бұл әсіресе қант диабетіне шалдыққан науқастар үшін аса пайдалы болып саналады. Оларды сұлы жармасы, тұтас дәнді нан, қоңыр күріш, бұршақ тұқымдастар мен көкөністерден (сәбіз, брокколи, қызылша) табуға болады.

Калий мен магнийге бай өнімдер

Бұл заттар жүректің қалыпты жұмысын сақтау мен қысымды реттеу үшін өте маңызды болып келеді. Олар жүрек соғу ырғақсыздығының алдын алуға көмектеседі, электролит тепе-теңдігін жақсарта отырып, инфаркт пен жүрекке жасалған отадан кейін қалыпқа келуге көмектеседі.

Моноқанықпаған майлар

Моноқанықпаған майлар «жаман» холестерин (LDL) деңгейінің төмендеуі мен «жақсысының» (HDL) артуына септігін тигізеді. Сонымен қатар қабынуға қарсы қасиеттерге ие, бұл тіндердің жазылуы мен миокардтың қалпына келуіне көмектеседі. Зәйтүн майы, авокадо, жаңғақтар және тұқымдардың құрамында кездеседі.

Қара шоколад

Құрамында флавоноидтар бар, әрі олар антиоксидантты және қабынуға қарсы әсер бере отырып, қан тамырларының серпімділігі мен қан ағымының жақсаруына септігін тигізеді. Қара шоколадты бірқалыпты тұтыну жүрек қызметін жақсарта алады.

Көк шай

Оның құрамындағы полифенолдар холестериннің деңгейін төмендету мен қан жүретін «көршілердің» денсаулығын нығайтуға көмектеседі. Көк шай – антиоксидант болып саналады, әрі жүрек жасушаларын зақымданудан қорғайды.

Жүрек және қан тамырларды нығайтудың жолы

Бұл жерде кешенді тәсіл қажет: дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, жаман әдеттерден бас тарту және күйзелісті басқара білу.

Дене салмағын бақылау және физикалық белсенділік

Тұрақты түрде жасалатын жаттығулар (аптасына кем дегенде 150 минут орташа физикалық белсенділік немесе 75 минут қарқынды түрде жасалатын жаттығуларды орындау) қан тамырларының жағдайын жақсартады, «жақсы» холестериннің мөлшерін арттырады және ЖҚА қаупін азайтады. Әссіресе аэробты жаттығулар (жаяу жүру, жүгіру, жүзу, велосипед тебу, би) ерекше пайдалы болып келеді. Артық салмақ жүрек пен қан тамырларына түсірілетін жүктемені арттырады, гипертония, II типті қант диабеті мен атеросклероз қаупін жоғарылата түседі. Салмақты бірқалыпты жоғалту, яғни, 5%-10%-ға дейін артық салмақтан арылу, қысымды айтарлықтай төмендете алады және қан құрамындағы қант деңгейін азайтуы мүмкін.

Темекіден бас тарту

Темекі тарту – жүрек-қан тамырлары ауруларының даму қаупінің негізгі факторларының бірі болып келеді. Бұл тамырлар қабырғаларының зақымдалуына септігін тигізеді, атеросклероз үдерісін жылдамтада түседі, қан қысымын арттырады.

Әзірге жаман әдетінен біржолата бас тартуға дайын емес шылымқұмарлар үшін шешім ретінде хиттерлер көмекке келуі мүмкін. Олар темекінің жану үдерісіне мүлдем жол бермейді, осылайша шайыр мен тұншықтырғыш газ түзілмейді, ал бұл қан тамырлар мен жүрекке нағыз бүлдіргіш әсер ететін екі компонент болып отыр. Түтін шығармайтын құрылғыларды таңдай отырып, қарапайым темекіден арылу аталмыш зиянды әсерлердің кейбірін төмендете алады. Алайда қазіргі уақытта темекіні қыздыруға арналған жүйелерді қолданудың жүрек-қан тамырлары жүйесіне деген ұзақ мерзімді салдары әлі барынша зерттелмеген, себебі бұл өнім салыстырмалы түрде жақында ғана пайда болған. Ең жақсы шешім – бұл темекі шегуден мүлдем бас тарту. Шылым шегуден біржолата бас тартқаннан кейін бірнеше жылдың ішінде жүрек ауруларының қаупі темекі тартпайтын адамның деңгейіне дейін төмендеуі мүмкін.

Алкогольді бірқалыпты тұтыну

Алкогольді шымадан тыс тұтыну – бұл қан қысымының жоғарылауы, жүрек соғуының ырғақсыздығы, кардиомиопатия, инсультке әкелуі мүмкін. Алкогольді тұтынғанда шектен шықпау аса маңызды, ал егер дәрігеріңіз сізге ішімдіктен бас тарту жөнінде кеңес берсе, бұл кеңеске құлақ асқаныңыз жөн.

Күйзелуді басқару

Созылмалы стресс жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттырады. Бұл қан қысымының жоғарылауына және инфаркт, инсульт және атеросклероздың даму қаупіне әкеліп соқтыруы ықтимал. Көбіне-көп дәл осы стресс бізді артық тамақтану, темекі тарту секілді зиянды әдеттердің дамуына апарады.

Күйзеліске төтеп беру үшін ұйқының жеткілікті (7-8 сағат бойы) болғаны маңызды, сонымен бірге әлеуметтік қолдау да (жақындарыңызбен және достарыңызбен араласу) қамтамасыз етілуі қажет. Бұл жүрек денсаулығын нығайтуға көмектеседі. Қатты күйзеліс болған сәттерде медитация мен йогаға назар аударған абзал.

Сонымен бірге үнемі медициналық тексеруден өтіп отырған маңызды, әсіресе, қауіпті диагнозы бар – гипертония, қант диабеті және т.б. дерттерге шалдыққан адамдар үшін мұның мәні зор. Дәрігердің ұсыныстарын орындап жүріңіз және осындай ауруларды бақылап отыру үшін тағайындалған дәрі-дәрмектерді қабылдаңыз.