Спорттан бастап сұлулыққа дейін: криотерапия өмірді қалай өзгертіп жатыр

Криотерапия медицинада, спорт пен косметологияда кеңінен таралып келеді. Спортшылар оны қалыпқа келу үшін, косметологтар – жасарту мақсатында, ал дәрігерлер – қабыну мен ауырсынуды емдеу үшін қолданады. Алайда бұл қалай жұмыс істейді? Лайқосқа осы мәселенің басын ашуға травматолог-ортопед, невролог әрі реабилитолог Дәулет Әбілдинов көмектесті.

Криотерапия дегеніміз не және ол қалай жұмыс істейді

Криотерапия – бұл адам ағзасына аса төмен температуралармен (-50 бастап -180°C дейін) әсер ету әдістемесі. Суық тамырлардың тарылуын және қанның қайта бөлінуін тудырады – ол аяқ-қолдан өмір үшін маңызды мүшелерге бағытталады. Бұл өз кезегінде қан айналымын жақсартады, қабынуды басады және иммундық жүйені нығайтады. Сонымен бірге ағзада сергектік пен жеңілдік сезімдерін беретін күйзеліс гормондары («ұр немесе қаш») және эндорфиндер босатылады.

Ең жақсы нәтижеге қол жеткізу үшін криотерапияны 10-20 сеанстан тұратын курстармен өткізу ұсынылады, мұны, әсіресе, физиотерапия немесе спорттық оңалту үдерістерімен бірге үйлестірген кезде пайдасы зор болмақ. Тұтас денеге арналған криотерапия бес минуттан аспауы тиіс (әдеттегі емдеу сеанстары небәрі екі-үш минутқа созылады). Процедура жүрек соғу мен тыныс алу жиілігін төмендетеді, қан қысымын арттырады. Емделушінің өмірлік көрсеткіштері мен жалпы жай-күйін емдеуден бұрын, оның барысында және емдеуден кейін қадағалау маңызды. Жергілікті қолданыс кезінде (мәселен, жарақат алған жағдайда) суықтың әсері 30 минуттан аспауы керек, ал терінің күйін бақылап отыру қажет.

Суықпен емдеу тәсілдерінің тарихы

• Ежелгі Грекияда Гиппократ мұзды ауырсыну мен ісінуді басу мақсатында қолданған екен.
• Орта ғасырларда дәрігерлер ағзаны нығайту үшін мұздай сумен шынығуды ұсынған.
• Қазіргі заманғы криотерапия XX ғасырдың ортасында дами бастаған, сол кезде жапон дәрігері Ясухиро Мията сұйық азот қолданылатын криосаунаның көмегімен жүргізілетін емдеу тәсілін ойлап тапқан еді. Содан бері криотерапия өзінің дамуын жалғастырып, артрит, ауырсыну синдромы, жарақаттар секілді әртүрлі ауруларды емдеу мақсатында, сонымен бірге эстетикалық медицина саласында да қолданылып келген.

Криотерапияның түрлері

• Жергілікті – дененің белгілі бір бөлігіне әсер ету (мысалы, жарақат алған жағдайда, қабыну, варикоз кезінде)
• Жалпы – бүкіл ағзаға әсер ету, әдетте бұл арнайы криокамералар немесе криосауналарда жүргізіледі.
• Ұлпаішілік – емдік мақсатта ұлпаға сұйық азот немесе салқындатылған газды енгізу әдісі (мәселен, ісіктер немесе варикозға шалдыққан жағдайда).

Криотерапияның пайдасы

• Жүктемеден кейін қалыпқа келу – спортшылар суықты қабынуды басу мен бұлшықеттің қалпына келу үдерісін жылдамдату мақсатында қолданады.
• Теріні жасарту және жақсарту – суық коллагеннің өндірісіне септігін тигізеді, бет терісінің реңін біркелкі етеді және целлюлитпен күреседі.
• Ауырсыну мен қабынуды басу – артрит, жарақаттар, арқаның ауырсынуы кезінде қолданылады.
• Иммунитетті көтеру – суықтан болатын қысқа мерзімді күйзеліс адам ағзасының қорғаныс механизмдерін белсендіреді.
• Ісінуді емдеу – жіңішке қан тамырлардың өтімділігін төмендетеді. Нәтижесінде криотерапия ісінуді, сонымен бірге қан кетуді азайтуға септеседі.
• Метаболизмді арттыру – криотерапия сеансынан кейін энергия (калория) денені қайта қыздыру үшін қолданылады. Үш минуттан бастап бес минутқа дейін созылатын сеанс барысында шамамен 500 бастап 800 калорияға дейін жағылады деп болжанып отыр.

Қорытынды

Процедуралардың алдында дәрігермен кеңескеніңіз абзал, әсіресе, созылмалы аурулар немесе қарсы көрсетілімдер болған жағдайда. Бұл тәсілді саналы түрде және салауатты өмір салтының басқа да элементтерімен біріктіре отырып қолданыңыз, сол кезде барынша зор пайдаға ие болатыныңыз шүбәсіз.