Жақсы стресс: қобалжудың да пайдасы бар

Адамдардың көбі күйзеліс – бұл жаман нәрсе дегенге әбден үйреніп кеткен: оған қосымша әжімдердің пайда болғаны, ұйқысыздық пен көптеген аурулар үшін айып тағып жатады. Лайқос толқудың қай уақытта пайдаға асуы мүмкін екендігін анықтайды.

Күйзеліс дегеніміз не

Күйзеліс – бұл адам ағзасының сыртқы немесе ішкі өзгерістерге деген реакциясы. Ол әртүрлі болып келеді. Қысқа мерзімді – бұл емтихан тапсыру, дедлайн немесе сөз сөйлеу, не болмаса өнер көрсету алдындағы адреналиндік түрткі. Ол реакцияны жылдамдатады, зейін қою және барынша күш салуға көмектеседі. Ал созылмалы күйзеліс дегеніміз – бұл ағзаның еш үзіліссіз «апаттық дабыл» тәртібінде өмір сүруі. Мұндай қобалжулар бар күш-қуатты сарқылтып, денсаулықты бұзады, әрі өмірді нағыз тозу марафонына айналдырады.

Күйзеліс несімен пайдалы

• Зейін қоюды арттырады. Көңіл тоқтату және шешімдерді әлдеқайда жылдамырақ қабылдауға мүмкіндік береді.
• Есте сақтау қабілетін жақсартады. Жеңіл күйзеліс ми жұмысын белсендіреді және ақпаратты есте сақтауға септігін тигізеді.
• Күш-қуат береді. Төтенше жағдайда ағза өзінің ресурстарын жұмылдырады және өнімділікті арттыра түседі.
• Бейімделу барысында көмектеседі. Жаңа шарттар мен сын-қатерлерге әдеттенуді тездетеді.
• Адамдарға жақынырақ бола түсуге мүмкіндік береді. Күйзеліс кезінде окситоцин бөлініп шығарылады, бұл – сенім мен сүйіспеншілік гормоны.
• Сабырлықты дамытады. Тұрақты түрде болатын шағын жүктемелер сізді анағұрлым төзімді етеді.
• Дамуға итермелейді. Кей кездері нақ осы күйзеліс бізді жайлылық аймағынан шығуға мәжбүрлеп, жаңа нәрселерді байқап көру мен өсуге итермелейді.

Адам үшін күйзелістің әсері қандай

Толқыған физиологияға да, психологияға да өз ықпалын тигізеді. Күйзеліс тәбетті өзгертеді, қан қысымын жоғарылатады, иммундық жүйені әлсіретеді немесе белсендіре түседі. Әдетте созылмалы күйзеліс кезінде ұйқыға байланысты түйткілдер, жаман тәуелділіктер мен әдеттер (кофе, алкоголь, темекі тарту) пайда болады, күш-қуат тез таусылады.

Күйзеліс қай уақытта пайдалы

• Маңызды іс–шаралар алдында. Сұхбаттасу, емтихан тапсыру, сөз сөйлеу – шағын мөлшердегі күйзеліс ойды жинақтау мен көңіл тоқтатуға көмектеседі.
• Төтенше жағдайларда. Адреналин реакцияларды жылдамдатады, шыдамдылықты арттырады және шешімдерді тез қабылдауға септеседі.
• Оқу кезінде. Қысқа мерзімді күйзеліс ми жұмысын белсендіреді, есте сақтау қабілетін жақсартады және ақпаратты меңгеруге көмегін тигізеді.
• Шығармашылық барысында. Бірқалыпты ширығу ойлаудың жасампаз түрін ынталандырады мен стандартқа сай келмейтін шешімдерді іздеуге итермелейді.
• Бейімделу кезінде. Жаңа жұмыс орны, бір жерден екінші жерге көшу, өзгерістер – күйзеліс ағзаны жұмылдырады және әдеттенуді жылдамдата түседі.
• Спортпен айналысқанда. Адреналин жүктемелерге төтеп беруге көмектеседі және шыдамдылықты арттырады.

Қорытынды

Күйзеліс – бұл түйткілдердің көзі ғана емес, сондай-ақ өсу үшін нағыз жасырын ресурс болып саналады. Шағын мөлшерлерде ол бізге бейімделу, жылдамырақ әрекет ету, жаңа нәрселерді меңгеру және, тіпті, денсаулықты нығайтуға да себептеседі. Бұл жерде шектен аспаған маңызды: қысқа мерзімді қобалжу сізді жаңа деңгейге көтермелейді, ал созылмалы күйзеліс бар күшіңізді алатыны айдан анық.