Дөнер vs. шауырма: айырмашылығы неде және қайсысы дәмдірек

Дөнер мен шауырма – жиі шатастырылатын әрі кеңінен танымал екі тағам түрі. Екеуінде де ет, лабаш немесе пита, көкөністер мен тұздықтар бар, алайда неліктен әртүрлі елдерде бір тағамды әрқалай атайды екен? Кейбіреулер нағыз шауырма тек қана сарымсақ тұздығымен бірге жүреді деп куәландырады, ал басқалар лабашқа салынған картопсыз тағамды шауырма деуге ауыз бармайды деп санайды. Лайқос тағамдардың шығу тарихын, несімен ерекшеленетіні мен оларды дұрыс тамақтанудың бір бөлігі ретінде санауға бола ма, әлде жоқ па екенін анықтады.

Тарихи тамыры

Дөнер мен шауырманың тарихы Осман империясынан бастау алып отыр. Дөнер-кәуап XIX ғасырда Түркияда пайда болған, сол кезде жергілікті аспаздар етті тік айналмалы іспарада қуыруды ойлап тапқан еді. Атауы да осыдан шыққан: «döner» сөзін түрік тілінен аударғанда «айналу» дегенді білдіреді.

Шауырма – бұл дөнердің бір нұсқасы, әрі ол араб елдерінде кеңінен таралған болатын. Араб тілінен аударғанда «шауырма» сөзі де «айналу» дегенді білдіріп, дайындалу технологияларының ұқсастығын көрсетіп отыр.

Ұсыну дәстүрлеріндегі негізгі айырмашылық:

• Дөнер-кәуап Түркияда көбінесе гарнирмен (күріш, көкөніс) бірге тәрелкеде немесе лабашта ұсынылады.
• Шауырма араб елдерінде дәстүрлі түрде жұқа лабашқа оралады және көше тамағы ретінде ұсынылады.

Уақыт өте келе бұл тағамдар күллі әлем бойынша таралып, жергілікті талғамдарға бейімделген, нәтижесінде көптеген түрлендірмелер пайда болғаны рас.

Аспаздық айырмашылықтары

Бір қарағанда дөнер және шауырма бір-біріне өте ұқсас келеді, дегенмен ингредиенттер мен дайындалу тәсілдерінде бірнеше негізгі айырмашылықтар бар.

Қазақстан және ТМД елдерінде шауырма жеке тағамға айналып отыр, мұнда, тіпті, фри картобын да кездестіруге болады, дегенмен классикалық рецепт үшін бұл нағыз қисынсыз нәрсе болып саналады.

Дөнер және дұрыс тамақтану: денебітімге зиян келтірмей, жей беруге бола ма?

«Көше тағамы» атағына қарамастан, дөнер және шауырма дұрыс тамақтанудың бір бөлігі болуы әбден мүмкін – бұл жерде барлығы да әзірлеу әдісіне байланысты.

Дөнер/шауырманы анағұрлым пайдалы етудің жолы?

Шауырма/дөнердің пайдалы рецепттері

Табиғи йогурт тұздығы қосылған питадағы күркетауықтан жасалған дөнер-кәуап

Күркетауық қосылған дөнер-кәуаптың рецепті

1. Етті дайындаймыз

• Күркетауықты жұқа тілімдерге кесіңіз, жаныштаңыз, тұздаңыз, бұрыш себіңіз және 10 минутқа қалдыра тұрыңыз.
• Езілген сарымсақты алтын түсті қабықша пайда болғанға дейін майға қуырыңыз, оттан түсіріңіз.
• Қатты отқа қойып, етті әрбір жағынан 5-7 минуттай қуырыңыз, содан кейін суытыңыз және ұзыншалап тураңыз.

2. Тұздықты дайындаймыз

• Йогурт (немесе қаймақ), қуырылған сарымсақ, лимон қабығының үгіндісі, хмели-сунели, күнзе, паприка және тұзды араластырыңыз.
• Зәйтүн майы мен лимон шырынын қосыңыз, араластырып алыңыз.

3. Көкөністерді дайындаймыз

• Қызанақтарды дөңгелектерге кесіңіз.
• Пиязды сақиналап тураңыз, салқын суда 5 минутқа қалдырыңыз.
• Салатты жуыңыз және кептіріп алыңыз.

4. Дөнерді жинаймыз

• Питаның үстіңгі жағын кесіңіз де, оны көлденең қойыңыз.
• Қабат-қабат етіп салыңыз: салат, қызанақ, пияз, ет.
• Тұздықты құйыңыз, дастарханға ұсыныңыз!

Қыша-йогурт дәмдеуішімен тунец және жұмыртқа қосылған шауырма

Тунец қосылған шауырма рецепті

1. Тунец сұйықтығын төгіп тастап, тұз, бұрыш қосыңыз және араластырыңыз.
2. Жұмыртқаны пісіріңіз, суытыңыз, ақуыз бен саруызды бөліп алыңыз және көк шөппен бірге тураңыз.
3. Қияр мен қызанақты жұқа тілімдерге кесіңіз.
4. Салат жапырақтарын қолмен жұлып, жуыңыз.
5. Йогурт пен қышаны араластырыңыз, ұсақталған сарымсақ пен дәмдеуіштерді қосыңыз.
6. Лавашты қойып, үстіне салат, балық, жұмыртқа, көкөністерді қабаттап салыңыз және тұздықты құйыңыз.
7. Шеттерін бүгіп, орама жасаңыз. Міне, дайын болды!

Қорытынды

Дөнер мен шауырма – бұл дұрыс тамақтану ма? Егер ингредиенттер дұрыс таңдалса, және майлылық пен тұздықтардың калориялығы шектен тыс шықпаса, иә. Ал егер тұздық пен картоп қосылған классикалық шауырманы қаласаңыз, неге жемеске? Бастысы, шектен шықпау!