Бұл судың қандай екендігіне байланысты. Табиғи газдалған су ежелгі уақыттан бері баршамызға белгілі, әрі ол емдік мақсатта қолданылғаны да хақ. Гиппократ осы суға бірнеше трактатын арнап жазған, емделушілерге ішіп қана қоймай, сондай-ақ бұл суға шомылуды да бұйырған. Осындай су шөлді жақсы қандырады, сонымен қатар ағзаны пайдалы микроэлементтермен қанықтырады. Ол ағзаның мүшелерін зиянды заттардан, ыдырау өнімдерінен тиімді тазарта отырып, қанды сұйылтуға септеседі.

Ал оның «туысқаны» – ғаздалған тәтті сусынға келер болсақ, мәселе әлдеқайда күрделірек болып отыр. Тамақтану рационындағы артық қанттың мөлшері семіздік, екінші типті диабет, жүрек, бүйрек және бауыр ауруларына әкеліп соқтыруы әбден мүмкін. Сонымен қатар тісжегі, құяң ауруы және артрит пайда болуы да ықтимал.

Дегенмен, егер де ғаздалған тәтті сусындарды оқта-текте және аз-аздан ішсеңіз, әрі оны шөлді қандыру мақсатында емес (бұл, тіпті, мүмкін де емес), тек қана десерт ретінде қабылдасаңыз, онда денсаулығыңызға қатысты ешқандай түйткіл туындамайтыны рас.

Бұл жердегі мәселе әлдеқайда күрделі. Қанты жоқ болса, оның орнына қолданылатын алмастырғыштар бар деген сөз. Осы тұста алмастырғыш ретінде – стевия, яғни, өзі төмен калориялы табиғи тәттілендіргіштің болғаны абзал. Бұл өсімдіктің құрамында, шамамен айтқанда, сахарозадан 200-300 есе тәттірек келетін стевиозид бар, сонымен бірге ол қандағы қант деңгейін көтермейді. Тіпті, қант диабеті ауруын емдеуде пайдаланылады екен.

Алайда, қалыптасқан әдет бойынша, өндірушілер әртүрлі кезеңдерде біресе пайдалануға тыйым салынған, біресе қайта рұқсат етілген жасанды тәттілендіргіштерді қолданып отыр, олардың арасында: ацесульфам (E950), сахарин (E954), сукралоза (Е955), неотам (Е961), аспартам (Е951). Соңғысын газдалған сусындарға жиірек қосады. Сонымен қатар кейбір дереккөздерде оны емізетін және аяғы ауыр әйелдерге, сондай-ақ балаларға қабылдауға болмайтыны туралы ұсыныстар көрсетілген.

Болады, бірақ оның мөлшері күніне 0,33 литрлік құтының бір-екеуінен аспауы керек. Жалпы алғанда жасанды тәттілендіргіштер адам үшін қауіпсіз. Мәселен, олардың қатерлі ісік немесе басқа белгілі бір ауруларды тудыратыны туралы дәлелдер жоқ. Дегенмен құрамында қант алмастырғыштары бар сусындарды ішу пайдалы деуге де болмайды. Бұл сусындар дофаминнің (бақыт гормоны) бөлінуін қоздыратындықтан, кем дегенде үйреніп кету әдетіне әкеліп соқтыруы мүмкін. Мұндай жағдайда қарапайым су (яғни, тіршілік көзі) мүлдем дәмсіз болып көрінеді.

Газдалған сусындардың көбісі, соның ішінде әсіресе тәттілері, шөліңізді қандырмайды, керісінше, шөлдете беруі мүмкін. Қант немесе оны алмастыратын заттың үлкен мөлшері ауыз қуысыңызда тым тәтті дәмді қалдырады да, одан кейін қайта-қайта ішкіңіз келіп отырады. Шөлді басу үшін қарапайым немесе минералды суды қолданған дұрыс. Ал егер сол суға ерекше бір дәм бергіңіз келсе, стаканыңызға апельсин, лимон немесе кез келген басқа жемісті қоссаңыз болады.

Көміртектің қостотығы суды залалсыздандырып, оның құрамын зиянды қосындылар, вирустар және микробтардан тазартады. Оған қоса көмірқышқыл газы керемет консервант болып саналады, оның арқасында сақтау мерзімдері ұлғая түседі. Қаптаулар үстінде бұл Е290 деген белгісімен көрсетіледі. Жалпы алғанда көмірқышқыл газы адамның денсаулығы үшін зиян тигізбейді.

Қорқынышты естіледі екен, рас қой? Дегенмен фенилаланин газдалған сусындардың көптеген заманауи түрлерінің құрамында кездеседі. Ол синтетикалық қант алмастырғышы саналатын аспартамның құрамдас бөлігі, әрі тамақ өнеркәсібі, соның ішінде газдалған сусындар өндірісінде, сондай-ақ сағыз өндірісінде де қолданылады.

Фенилаланин сезгіштік шегін өзгертіп, сонымен қатар серотонин қорларын азайта алады, ал жоғары мөлшерде қабылданған жағдайда, тіпті, маниакалды депрессия, дүрбелеңге салыну, зорлық-зомбылық және ашулану сезімдерінің дамуына ықпал етуі мүмкін.